Tháng Bảy
Thứ bảy, ngày mồng 1.
Enricô ơi! Thế là năm học hết rồi! Con sắp phải từ giã thầy con, bạn
con. Nhân tiện mẹ cho con biết một tin buồn: cuộc từ biệt ấy không phải
chỉ trong hai tháng rưỡi đâu, mà là suốt đời!
Cha con vì
nghề nghiệp bó buộc phải rời Tôrinô, lẽ tất nhiên, gia đình ta phải
theo cha con. Sang thu, ta sẽ dọn nhà. Con sẽ theo học trường mới. Điều
đó có phần làm cho con buồn, phải không?
Mẹ chắc con quyến
luyến trường cũ, ở đấy ròng rã bốn năm, con đã vui vẻ làm việc mỗi ngày
hai buổi, ở đây ngày nào con cũng trông thấy thầy ấy, bạn ấy, cũng
trông thấy cha mẹ con đứng chỗ ấy đón con. Con sẽ nhớ trường cũ, ở đấy
trí tuệ con đã được mở mang, ở đấy con đã kết giao được nhiều bạn tốt
và ở đấy mỗi một lời nói là một điều ích lợi cho con.
Hãy đem cái kỷ niệm ấy đi với con và để lời từ biệt chúng bạn với một mối nhiệt tình phát tự đáy lòng.
Rồi ra, bạn con bất hạnh cũng có người gặp sự không may, bị cha hay mẹ
mất sớm, cũng có người mệnh yểu, cũng có người đem bầu máu anh dũng
tưới trên bãi chiến trường, nhưng hầu hết bạn con sẽ là những người thợ
chính trực trung hậu, những người cha gia đình cần mẫn đảm đang đáng
trọng, và biết đâu trong đám bạn con sau này lại không có người ra gánh
vác việc nước và lừng lẫy tiếng tăm!
Hãy từ biệt bạn con một
cách yêu dấu thiết tha, hãy để lại một chút tâm hồn vào chốn đại gia
đình ấy là nơi lúc con vào hãy còn thơ ấu, lúc con ra thì đã lớn khôn,
là nơi mẹ con vẫn có cảm tình vì nơi ấy con được lòng thương mến của
mọi người.
Enricô ơi! Trường học ví như người mẹ, người mẹ
đã dứt con ở tay ta khi con nói chưa sõi để trả lại ta một đứa con khỏe
mạnh, tử tế và siêng năng. Lạy Thượng Đế giáng phúc cho người mẹ khoan
từ ấy! Này con! Con đừng quên vị ân nhân ấy, con ơi! Mai sau con nên
người, con sẽ du lịch trong thế giới con sẽ trông thấy những thị thành
hoa lệ, những lâu đài nguy nga, nhưng con phải nhớ luôn luôn đến nếp
nhà trắng tầm thường kia với cửa chớp khép, với vườn cây xanh vì đấy là
nơi bông hoa trí tuệ đầu tiên của con đã nảy nở. Mẹ tin rằng hình ảnh
trường cũ của con sẽ in vào ký ức cho đến lúc tàn hơi thở cũng như
không bao giờ mẹ quên được bóng dáng cái nhà của kỹ mà ở đấy mẹ đã nghe
tiếng nói ban đầu của con.
Mẹ con.